عمران خان جهت آشتی تهران و ریاض به عربستان سفر کرد

به گزارش راهبرد معاصر؛ آگوست 2018، عمران خان از حزب "تحریک انصاف" توانست در رقابت با "حزب مسلم لیگ نواز" که دارای روابط نزدیک با رژیم آل سعود بود، پیروز انتخابات پاکستان شود. اگرچه ناظران بین المللی این جابجایی قدرت در اسلام آباد را به ضرر سعودی ها ارزیابی کردند ولی برخی وابستگی های عمدتا اقتصادی پاکستان به ریاض باعث شد نخست وزیر جدید هم در مسیر تعامل با مقامات سعودی گام بردارد. انتخاب ریاض به عنوان اولین مقصد سفر خارجی و 5 دور سفر به عربستان از سوی عمران خان نشان داد که پاکستان به رغم تغییرات سیاسی همچنان یکی از متحدین اصلی عربستان سعودی است.

اما مهمترین تغییری که در سیاست خارجی پاکستان اتفاق افتاد، روابط مستحکم تر دولت عمران خان با ایران نسبت به دولت های پیشین این کشور بود. برگزاری چندین دیدار میان مقامات تهران و اسلام آباد مانند سفر عمران خان به ایران پس از پیروزی در انتخابات، سفر ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان به اسلام آباد و دیدار عمران خان و روحانی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل شاهدی بر این ادعاست که پاکستان در دوره جدید با وجود قرابت های حیاتی به عربستان به خصوص در حوزه اقتصادی، به دنبال تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران است. نکته ای که در موضع گیری عمران خان پس از پیروزی در انتخابات درباره ایران که گفته بود " باید ارتباطمان با ایران قوی‌تر و بهتر شود" قابل مشاهده هست.

در زمان حضور روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، عمران خان صراحتا از تصمیم اسلام آباد جهت پادرمیانی میان تهران از یک سو و واشنگتن و ریاض از سوی دیگر سخن به میان آورد. امری که تلویحا مورد تایید ترامپ و رهبران سعودی نیز قرار گرفت. همین امر منجر شد تا عمران به تهران و ریاض سفر نماید.

در ادامه سیاست فوق، نخست‌وزیر پاکستان امروز -شنبه- به منظور مذاکره با سران سعودی در چارچوب تلاش برای کاهش تنش بین ریاض و تهران به عربستان سفر می‌کند.

«محمد فیصل» سخنگوی وزارت خارجه پاکستان روز گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که «عمران خان» نخست‌وزیر این کشور به منظور مذاکره با سران سعودی در چارچوب تلاش برای کاهش تنش بین ریاض و تهران، به عربستان سفر می‌کند.

این در حالی است که گزارش‌ها از وجود جهشی خاص در این زمینه حکایت می‌کند.

فیصل تأکید کرد که این سفر عمران خان، چهارمین سفر وی به عربستان از ماه می ۲۰۱۹ است و این امر نشان‌دهنده روابط متمایز اسلام آباد و ریاض است.

وی در اظهار نظر نسبت به نقش میانجی پاکستان بین عربستان و ایران در چارچوب این سفر گفت: «به تلاش‌های خالصانه خود در این زمینه ادامه می‌دهیم».

رسانه‌های پاکستان در ادامه افزودند که این دیدار پس از مذاکرات مقدماتی که اخیرا توسط دیگر مسئولان پاکستانی از جمله وزیر امور خارجه و مدیر سازمان اطلاعات در عربستان انجام شده، صورت می‌گیرد.

چرا عمران‌خان برای ششمین بار به ریاض رفت؟

به گفته رسانه‌های پاکستان، ترکیب هیات «شاه محمود قریشی» وزیر امور خارجه این کشور که چهار روز پیش به عربستان سفر کرده بود، همان ترکیبی بود که در جریان دومین سفر رسمی نخست وزیر پاکستان به ایران در ۲۱ مهرماه امسال دیده شد.

تارنمای انگلیسی زبان «اکسپرس تریبیون» امروز (شنبه) اعلام کرد: حضور مقامات ارشد سیاسی و نظامی از جمله رئیس دستگاه اطلاعات-امنیت ارتش پاکستان در هیات وزیر امور خارجه، نشان دهنده ماموریت مهم این هیات برای سفر به عربستان و دیدار با مقام های این کشور بود.

پیش تر منابع خبری پاکستان مدعی شده بودند که ژنرال «فیض حمید» رئیس سازمان اطلاعات-امنیت ارتش پاکستان موسوم به «آی اس آی» برای فراهم کردن زمینه سفر عمران خان به ایران و عربستان، یک هفته قبل تر به پایتخت های این دو کشور سفر کرده بود.

ژنرال حمید سپس نخست وزیر پاکستان را در سفرهای روز ۲۱ و ۲۳ مهرماه وی به ترتیب به تهران و ریاض نیز همراهی کرد.

اکنون پس از پایان سفر قریشی وزیر امور خارجه پاکستان به ریاض، عمران خان امروز (شنبه) و برای انجام ششمین سفر رسمی به عربستان رفت که منابع آگاه هدف آن را پیشبرد ماموریت میانجیگری در منطقه و ادامه تلاش های اسلام آباد برای کمک به بهبود روابط تهران-ریاض عنوان می کنند.

رسانه های پاکستان به نقل از منابع نزدیک به دولت این کشور می گویند: به نظر می رسد ژنرال «قمر جاوید باجوا» فرمانده ارتش این کشور که روزهای ۲۷ و ۲۸ آبانماه امسال برای دومین بار به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده بود، زمینه سفر امروز عمران خان به ریاض را فراهم کرده به طوری که اسلام آباد با دریافت آخرین مواضع تهران در قبال تحولات منطقه ای، قرار است آن را در عالی ترین سطح به مقامات ریاض منتقل کند.

تلاش ها برای تنش زدایی در خلیج فارس ادامه دارد

گزارش رسانه های پاکستان به نقل از بیانیه های رسمی اسلام آباد و ریاض حاکی از رایزنی وزیران امور خارجه دو کشور درخصوص روسعه مناسبات دوجانبه به ویژه بررسی آخرین تحولات مربوط به منطقه و خلیج فارس است.

هر چند در بیانیه های رسمی پاکستان و عربستان به تلاش های میانجیگری اسلام آباد اشاره ای نشده، اما منابع آگاه در پاکستان می گویند: سفر چند روز پیش قریشی وزیر امور خارجه پاکستان به ریاض بخشی از تلاش های اسلام آباد برای زدودن فضای تنش آلود در خلیج فارس است.

روزنامه پاکستانی «نوای وقت» در این خصوص نوشت: قریشی طی دیدار با همتای سعودی درخصوص میانجیگری اسلام آباد بین تهران و ریاض گفت وگو کرد.

براساس این گزارش، تلاش های جدید دولت عمران خان برای تنش زدایی در منطقه همزمان با آغاز اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل شروع شد، زمانی که نخست وزیر پاکستان در مسیر سفر نه نیویورک توقف کوتاهی در ریاض داشت جایی که وی با پادشاه و ولیعهد سعودی دیدار کرد.

عمران خان همچنین در طول اقامت در نیویورک به دیدار دکتر «حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران رفت تا ضمن آگاهی از مواضع تهران، آمادگی پاکستان را برای کمک به رفع اختلافات در منطقه اعلام کند.

ناظران سیاسی در پاکستان معقدند: مانورهای دیپلماتیک اسلام آباد با هدف جلوگیری از هرگونه درگیری احتمالی در منطقه انجام شده و این فرآیند با سفر عمران خان به عربستان وارد مرحله جدیدی می شود.

به گفته آنان، پاکستان جدای از روابط راهبردی خود با عربستان، نمی تواند اهمیت جایگاه جمهوری اسلامی ایران در منطقه به عنوان مهم ترین کشور همسایه خود را نادیده بگیرد.

احتمال انتقال پیام

«کامران یوسف» کارشناس پاکستانی و روزنامه ارشد تارنمای «اکسپرس تریبیون» روز شنبه طی گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: فرآیند میانجیگری در منطقه پس از سفر عمران خان به نیویورک تسریع شد.

وی افزود: سفرهای رسمی و جداگانه نخست وزیر و فرمانده ارتش پاکستان به ایران که هر یک به عنوان دومین سفر رسمی آنان به این کشور محسوب می شد، توانست مواضع اسلام آباد برای کمک به حل مسائل در منطقه را تقویت کند.

کامران یوسف معتقد است: احتمال اینکه رهبران سیاسی و نظامی پاکستان پیام هایی را از مقام های عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران دریافت کرده و بخواهند آن را به عربستان منتقل کنند، وجود دارد.

سخنگوی وزارت امورخارجه پاکستان پانزدهم آذرماه امسال در مورد اقدامات اسلام آباد برای کمک به تنش زدایی میان ایران و عربستان گفت: تلاش‌های ما در این خصوص ادامه دارد.

پیش از این «حسن روحانی» رئیس جمهوری در دیدار با «یوسف بن علوی» وزیر خارجه عمان در تهران گفت: از منظر جمهوری اسلامی ایران هیچ مشکلی برای توسعه روابط با همسایگان و تجدید روابط با عربستان سعودی وجود ندارد و برای تامین امنیت و ثبات در منطقه باید همه کشورها در کنار یکدیگر قرار داشته باشند.

براساس این گزارش، نخست وزیر پاکستان که تا ساعاتی بعد وارد ریاض می شود قرار است با «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه و «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان دیدار کند.